Elektrikli araç şarj fiyatlarında acil düzenleme talebi!

İlknur Yağumli

ANKARA- Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla şarj istasyonlarının sayısı Türkiye'de hızla artıyor. Bu istasyonlar son günlerde araç şarj bedellerinde yaşanan fiyat artışları ile gündemde. Üstelik fiyatların belirlenmesi özel şirketlerin inisiyatifinde. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) konuya ilişkin yönetmeliği, kurumların, taban ve/veya tavan fiyat tespitinde ve gerekli tedbirlerin alınmasında yetkili olduğunu belirtiyor. Eski TEDAŞ Genel Müdür Vekili Osman Nuri Doğan, EPDK'nın taban ve tavan fiyat belirlememiş olmasına tepki göstererek, "Piyasadaki aktörler fiyatları kafasına göre yüzde 70-80 zamlı satamaz. Yasaya göre acil bir düzenleme yapılmalı. Şirketlerin aşırı kâr elde etmesine sebep olunuyor ve haksız bir durum yaşanıyor. EPDK bir an önce devreye girip yönetmelik çerçevesinde düzenlemeye gitmeli" çağrısında bulundu.

Elektrikli araçlara geçiş için dünya genelinde yoğun bir çalışma yürütülürken, BMW’den Tesla’ya kadar birçok markanın satışa sunduğu elektrikli araçlar hem özellikleri hem de tasarımları ile oldukça dikkat çekiyor. Dünyada ve Türkiye'de elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla şarj istasyonlarının sayısı da hızla artıyor. Bugün Türkiye’de bin 700 civarında şarj istasyonu bulunuyor. Türkiye’deki elektrikli araç şarj istasyonlarında birçok farklı hızda şarj hizmeti veriliyor.

Elektrikli arabalarda kullanılabilecek iki tür "yakıt" bulunuyor. Bunlar alternatif akım (AC) ve doğru akım (DC) gücü olarak adlandırılıyor. Şebekeden gelen güç AC, ancak, elektrikli araçlar gücü yalnızca DC olarak depolayabiliyor. Bu nedenle çoğu elektronik cihazda fişe yerleştirilmiş bir dönüştürücü yer alıyor. Fiş, AC gücünü DC'ye dönüştürüyor. Şarj noktalarında AC 7,4 kW ile başlayıp 22 kW seviyesine kadar hızlarda araçların şarj edilmesi mümkün. Az sayıdaki DC şarj noktalarında ise 50 kW ile 175 kW arasında hızlı şarj hizmeti sağlanıyor. Bugün çoğu şarj istasyonu AC şarj kullanıyor. 

Elektrikli araç şarjlarının güncel fiyat listesi şu şekilde:

Bu fiyatlara göre 100 kW kapasiteli bir bataryayı AC ile şarj etmek minimum 650 lira; DC ile şarj etmek minimum 770 liraya mal oluyor.

Fiyatları yalnızca serbest piyasa belirliyor

Son dönemde Türkiye'de elektrikli araç şarj istasyonları, yüksek hizmet fiyatları ile gündemde. Üstelik bu fiyatlar sadece özel sektörün kontrolünde belirleniyor. EPDK'nın, şarj istasyonlarının kurulması ve işletilmesine yönelik “Şarj Hizmeti Yönetmeliği” Resmi Gazete'de nisan ayında yayımlanmıştı. Yönetmeliğin 26. maddesine göre, kurum, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespiti ve gerekli tedbirlerin alınmasında yetkili. Yönetmeliği 30. maddesine göre, şarj ağlarının tamamında yer alan halka açık şarj istasyonlarının coğrafi konumları, şarj ünitesi sayıları, güçleri ve tipleri, soket sayıları ve tipleri ile uygunluk durumlarının, ödeme yönteminin ve şarj hizmeti fiyatlarının yayımlandığı bir serbest erişim platformu kurum tarafından kurulabilecek ve işletilebilecek. 

Eski TEDAŞ Genel Müdür Vekili Osman Nuri Doğan, şarj istasyonlarında hizmet bedellerinin özel işletmeler tarafından belirlenmesine ve EPDK'nın taban ve tavan fiyata karışmamasına tepki gösterdi. Doğan, bu hizmeti veren şirketler cari nihai tüketici tarifesi olan ticarethane tarifesinden her türlü vergiler dahil 4,5 liraya satın alındığını bunun da kilovatsaat başına 7,8 liraya satıldığını söyleyerek, "Piyasadaki aktörler fiyatları kafasına göre yüzde 70-80 zamlı satamaz. Yasaya göre acil bir düzenleme yapılmalı. EPDK'nın akaryakıtta olduğu gibi tavan bir fiyat belirlemesi gerekiyor" dedi. 

"Aşırı kâr elde edilmesine sebep olursunuz"

Kurulan şarj istasyonu maliyetlerinin gerekçe gösterilerek hizmet bedelinin yüksek tutulduğunu belirten Doğan, bu tesislerin AC ve DC olarak iki aşamalı kurulabileceğini aktardı. Doğan, "AC, alternatif akım; DC ise doğru akım manasına geliyor. AC için yapılacak yatırım çok basit ve oldukça ucuz. Ciddi bir rakam değil ama DC kurmaya kalkarsanız bu biraz pahalı. 500 bin liraya yakın bir maliyeti var" bilgisini verdi.  Ancak DC istasyon kuran işletmelerinde elektriğin kilovatsaat ücretini kafasına göre belirleyemeyeceğini vurgulayan Doğan, EPDK'nın bir an önce yönetmelikte kendisine verilen yetkiye dayanarak düzenlemeye gitmesi gerektiğini ifade etti. 

"Elektriği EPDK satıyor fiyatı özel sektör belirliyor"

EPDK'nın, elektrik istasyon şirketi sayısı az olduğu için düzenleme yapma gereği duymadığı ihtimalini değerlendiren Doğan, "Şimdi rakam az diye umursamazsanız şirket sayısı yarın çoğaldığı zaman aşırı kâr elde edilmesine sebep olursunuz. Haksız bir bir durum yaşanıyor. Mesela Organize Sanayi Bölgeleri EPDK’nın belirlediği fiyattan satın alıyor ve üyelerine yine EPDK’nın belirlediği hizmet bedeli ilave ederek fatura ediyor. Şarj istasyonları içinde AC ve DC için ayrı ayrı belli bir hizmet bedeli ve makul bir kâr oranı belirlenmelidir” ifadelerini kullandı. Doğan sözlerini şöyle sürdürdü:

"Eylülde elektriğe zam geldi. Elektrikli araç şarj istasyonlardaki kilovatsaat ücretleri de artırıldı. Ancak belli bir kurala bağlı olmadan artırıldı. Söz konusu şirketler birbiriyle anlaşmalı olduğu için fiyatları da birbirlerine yakın tutuyorlar. Bir oran belirlenmesi ve bu oranın geçilemeyeceğinin söylenmesi gerekiyor. Yönetmelikte 'Serbest piyasada belirlensin' deniliyor. Niye serbest piyasada belirlensin? Bu tesisler elektriğini EPDK tarafından belirlenen fiyattan satın alıyor ama şarj fiyatını belirleyen özel sektör mü? Sonuçta yasa gereği devletin kontrolünde olması gereken satış fiyatını kontrolsüz olarak özel şirkete bırakıyorsun istediğin gibi sat diyorsun. Konunun 4668 sayılı yasa kapsamında gözden geçirilmesi görüşündeyim. Bu yasaya göre, bu şirketler 'tedarikçi' kapsamına giriyor. Tedarik hizmet faaliyetidir. Şirketlerin bu kapsamda değerlendirilmesi ve yasaya uygun hükümlere göre uygulamaya tabi tutulması gerekiyor."