Bir yılan hikâyesi: ODTÜ Yolu

AZE Haber Ajansı

ANKARA- Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin (ABB) Melih Gökçek döneminden kalma ODTÜ Yolu projesini tekrar gündemine alması, tartışmaları ve protestoları da beraberinde getirdi. Yıllar içinde tekrar tekrar Ankaralıların önüne gelen ve her seferinde güçlü itirazlara sebep olan ODTÜ Yolu projesinin iptali için birkaç gün önce ABB binası önünde toplananlara polis biber gazıyla müdahale etti ve 7 kişi gözaltına alındı. GAZETE DURUM, yılan hikâyesine dönen projede ilk günden bugüne neler olduğunu derledi.

Bir değil iki ODTÜ Yolu

ODTÜ Yolu, ODTÜ'nün ormanlık arazisinden geçmesi planlanan iki ayrı yol olarak ortaya çıktı. Birinci yol projesi, ilk olarak 1994 senesinde ortaya konulup onaylandı. Sonrasında atıl kalan projenin yapımına 2013 yılında, ODTÜ bileşenleri ve pek çok Ankaralının itirazına rağmen başlandı. O dönemde projeye karşı çıkanlar, yolun geçeceği arazide 5 bin civarında yetişmiş ağacın bulunduğunu, yolun trafik sorununa çare olmayacağını, ODTÜ ormanı ekosistemine büyük zarar vereceğini, Ankara'nın akciğerleri olan ormana verilecek zararın telafisinin mümkün olmayacağını ifade ediyordu.

ODTÜ'ye gece yarısı operasyonu
18 Ekim 2013 tarihinde Melih Gökçek'li Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin iş makineleri ve kamyonları çevik kuvvet eşliğinde gece yarısı çitleri yıkarak ODTÜ arazisine girdi. ODTÜ arazisine izinsizce girilip yapılan çalışmanın sonucunda, bir gece içinde itirazlara konu olan ağaçların tamamının kesildiği ortaya çıktı. 19 Ekim sabahı bölgede keşif yapan ODTÜ Rektörlüğü'nden yapılan açıklamada, “19 Ekim 2013 sabahı yapılan incelemede ODTÜ arazisi içinde kalan güzergâhın tamamıyla açıldığı ve güzergâh üzerindeki tüm ağaçların kaldırıldığı tespit edilmiştir. Nakledilmesi gereken 600’den fazla çam ağacının da içinde bulunduğu yaklaşık 3 bin ağacın ne şekilde kaldırıldığı konusunda tarafımıza bilgi verilmemiştir. Ancak, bir gecede 600 ağacın nakledilmesi mümkün değildir” denildi. Dönemin ABB Başkanı Gökçek, yola gece yarısı giren iş makineleriyle ilgili Twitter üzerinden “Dün gece arkadaşlar bana da sürpriz yapmışlar. Bir gecede ODTÜ yolunu açmışlar. Ankara'mıza hayırlı olsun” yorumunu yaptı.

ABB, ODTÜ'ye girdikten sonra birinci ODTÜ Yolu, Belediye'nin kendi ifadesiyle “rekor sürede” tamamlandı. Yalnızca dört ayda yapımı tamamlanan yol, 25 Şubat 2014 tarihinde kullanıma açıldı. Yolun ismi ise Belediye Meclisi kararıyla “1071 Malazgirt Bulvarı” olarak belirlendi. Yolun hizmete açılmasının birinci senesinde Gökçek, “Türkiye’nin en yeşil bulvarı sayılabilecek yolu kullanan sürücüler, hem rahat hem konforlu hem de yeşiller içinde sürüş keyfi yaşıyorlar” dedi. Bugün Ankaralıların Anadolu Bulvarı'nın devamında kullanıp Konya Yolu'na bağlandığı yol, bu şekilde inşa edildi.

Bugünün gündemi: İkinci yol
Bugün itirazlara konu olan ikinci ODTÜ Yolu ise birincisinden ayrı bir güzergâhta bulunuyor ve “Bilkent-İncek Çevre Yolu Çevre Yolu Bağlantısı” olarak isimlendiriliyor. 2017 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan bir başka Melih Gökçek projesi olan bu yol ile Eskişehir Yolu ile Ankara-Niğde Otoyolu'nun birbirine bağlanması planlanıyor.

Kayyum rektör ve Melih Gökçek'in protokolü
Projenin ilk adımı, ABB ile ODTÜ Rektörlüğü arasında 8 Eylül 2017'de imzalanan protokol ile atıldı. ODTÜ Rektörü Verşan Kök döneminde yapılan protokol için Bilkent'e inşa edilen Şehir Hastanesi'ne ulaşımın kolaylaştırılması gerekçe gösterildi. Protokolde yolun ODTÜ arazisinden geçecek bölümünün tünel şeklinde inşa edilmesi, yüzeye zarar verilmemesi kararlaştırıldı. İmza sonrası yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Aysel Sabuncu Yaşam Merkezi'nin bulunduğu bölgeden başlayan ve ODTÜ arazisinin sınırına en yakın bölgelerinden geçerek İncek Bulvarı'na ve daha sonrasında Ankara Çevre Otoyolu'na bağlanacak olan bulvarın Jandarma Komutanlığı Hava Radar arazisi bölgesine kadar olan ve ODTÜ alanında kalan yaklaşık 4,8 km'lik kısmının yapımına karar verildi.”

Yine tek gece, yine rekor
Prokolün imzalanması sonrası Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi, projeyi yargıya taşıdı. ABB'nin iş makineleri ise imzadan iki gün sonra 10 Eylül'de bahse konu araziye polis ve TOMA'lar eşliğinde girdi. Ertesi sabah bölgeye giden ODTÜ Mezunlar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Can Doğan, “4,5 kilometrelik yol, dün akşam 19.30’dan bu sabah saat 11.00’e dek bitirilmiş durumda. ODTÜ arazisi içinden geçilmiş, dümdüz edilmiş vaziyette. Çalışma bitirilmiş. Yapılması gerekenler yapılmış. Ağaçlar katledilmiş” açıklamasını yaptı. Melih Gökçek ise Twitter'dan “ODTÜ Rektörlüğü ile yapılan protokol gereği açılacak 4,5 km’lik yolu bir gecede açarak Büyükşehir Belediyesi bir rekora daha imza attı” sözlerini paylaştı.

678 gün sonra gelen karar
Yolun geçeceği ODTÜ arazisindeki ağaçların hepsi bir gecede kesildikten tam 678 gün sonra, Ankara 9’uncu İdare Mahkemesi, projeyle ilgili “yürütmeyi durdurma kararı” verdi. Mahkeme, karara gerekçe olarak “işlemin planlama usul ve esasları ile imar mevzuatına aykırı olmasını, hukuka uyarlık bulunmamasını, telafisi güç ve imkansız zararlar ortaya çıkabilecek olması” gösterdi. 18 Temmuz 2019'da verilen yürütmeyi durdurma kararının ardından Şehir Plancıları Odası'nın yaptığı açıklamada, “Ankara Büyükşehir Belediyesi bu projeyi durdurmalı, önceki dönemin enkaz haline getirdiği bu ekolojik alanı ağaçlandırmalı ve eski haline getirmelidir. Kent bütününü ilgilendiren ulaşım projeleri bütüncül bir Ulaşım Ana Planı olmadan yürütülmemelidir” ifadeleri kullanıldı.

Yürütmeyi durdurma kararının ardından Mimarlar Odası Ankara Şubesi, yol için kesilen ağaçlar ile yaratılan kamu zararının eski ABB Başkanı Melih Gökçek ve Rektör Verşan Kök’ten tazmin edilmesi için dava açtı.

Proje raftan iniyor
Melih Gökçek'in istifa ettirilmesi ile bir süre unutulan proje, Mansur Yavaş yönetimindeki ABB'nin yürütmeyi durdurma kararına itiraz etmesiyle tekrar gündeme geldi. İtiraz kararıyla tekrar alevlenen tartışmalara ilişkin Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin yürütmeyi durdurma kararına itiraz etmesi şaka gibi. Ankara, 25 yıldır Gökçek döneminden çok çekti şimdi onun yanlış kararlarını sürdürmek, ona ortak olmak anlamına gelir. Ankara Büyükşehir Belediyesi’ni bilimsel bilginin ışığında meslek odaları ile iş birliği içerisinde olmaya, Gökçek’in yanlışlarını ve kent suçlarını devam ettirmemeye davet ediyoruz” dedi. Ankara Bölge İdaresi 5'inci Dava Dairesi, Belediye'nin itirazını reddetti.

Mansur Yavaş yönetimindeki ABB, 25 Ağustos 2021'de ODTÜ Yolu için tekrar ihale düzenledi. İhaleyi, 39 milyon 344 bin lira ile Haslan İnşaat Mühendislik Enerji Makina Sanayi ve Ticaret AŞ ve Diyarbakır merkezli Diyarsur Nakliye Otomotiv Sanayi ve Ticaret AŞ aldı. İhaleden sonra yola karşı çıkan ODTÜ öğrencileri ve Ankaralılar, daha evvel Melih Gökçek'li ABB'nin ağaçları kestiği alanda nöbete başladı.

“İş makineleri yanlışlıkla girdi”
15 Ağustos 2022'de iş makineleri tekrar ODTÜ arazisine girdi. Yoğun protestolar sonucunda ABB Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Kemal Çolakoğlu, iş makinelerinin araziye "yanlışlıkla" girdiğini söyledi.  "İş makineleri içeriden taş almak için bilgimiz haricinde girmiş. Haberimiz olur olmaz çıkardık" diyen Çolakoğlu, alanda yapılacak her türlü çalışmanın Ankaralıların bilgisine sunulacağının garantisini verdi. Çolakoğlu açıklamasında, “Sivil toplum örgütleri ve halkımız ile referandum dahil her türlü bilgi alışverişi ve değerlendirme çalışması yapılacak. Bundan kimsenin şüphesi olmasın” ifadelerini kullandı.

İtirazlar, polis, biber gazı, gözaltı...
ODTÜ öğrencileri, tüm itirazlara ve STK'ların mücadelesine rağmen belediyenin ısrar ettiği Melih Gökçek döneminden kalma proje için ABB önünde 1 Eylül'den bugüne her gün stant açarak projenin iptali için imza kampanyası başlattı. 10 Ekim tarihinde toplanan bin 731 imza Belediye'ye teslim edildi. ODTÜ'lüler son olarak 8 Kasım tarihinde yapılacak Belediye Meclisi toplantısına katılmayı ve seslerini duyurmayı talep etti. ODTÜ'lülerin bu talebi çevik kuvvetin müdahalesi ile karşılaşdı ve 7 ODTÜ'lü gözaltına alındı.

Belediye, gözaltıların ardından yaptığı açıklamada, "ODTÜ arazisi içinde herhangi bir yapım ihalesi ve çalışması kesinlikle yoktur. 'Rant' olduğu iddia edilen yapılar da plan iptali kararı nedeniyle ABB tarafından mühürlenmiş, inşaat ruhsatları iptal edilmiştir. Şu anda ODTÜ arazisinde hiçbir çalışma yoktur. Yapılan proje, zaten bölünmüş olan ODTÜ arazisinin birleştirilmesi çalışmasıdır. Alternatifler ve yargı kararlarının netleşmesinin ardından Ankara genelinde 'sonuçlarına asla müdahale edilmeksizin' bir anket yapılması planlanmaktadır” ifadelerine yer verildi.

ABB, açıklamada, yapılması planlanan yolun ODTÜ arazisi dışında kalan bölümünde çalışmalar yaptıklarını, ODTÜ arazisine ise girmediklerini ifade etti. ODTÜ dışındaki arazideki çalışmalar bitip yol ODTÜ sınırına dayanınca ne yapılacağına yönelik ise bir açıklama yapılmadı.