"Emekliliğe başlangıç yok"

İleyda Özmen

ANKARA- Yüz binlerce staj ve çıraklık sigortası mağduru, mağduriyetlerini gündeme getirmek ve yaşadıkları adaletsizliğin giderilmesi için Başkent Ulus Zafer Anıtı önünde eylem yaptı. Eylemde basın açıklaması yapan Staj Sigortası Mağdurları (SSM) Derneği Başkanı Ferhat Salman, “Meslek liseleri, meslek yüksekokulları, sağlık meslek liseleri, üniversitelerin bazı bölümleri ve bazı çıraklık okullarındaki kardeşlerimizin büyük kısmının sigorta girişleri SGK'ya bildirilmemiş. Bu kardeşlerimiz zorunlu staj yapmışlar ama SGK sisteminde numaraları görünmüyor. Baştan beridir anlatıyoruz ya, neresinden bakarsanız bakın bir sorun yumağı" dedi. Staj ve çıraklık yapanların sigortalarının SGK'ya bildirilmemesi ve uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırılmaması nedeniyle emeklilik aşamasında mağduriyet yaşadıklarını aktaran Salman, genel seçimlerde oylarının yönünü bu mağduriyetin çözümünün belirleyeceğini ifade etti. 

Bir süredir beklenen ve milyonları ilgilendiren staj ve çıraklık mağduriyeti ile ilgili toplanma etkenliği bugün Ankara'da gerçekleşti. Binlerce staj mağduru Başkent'te bir araya geldi. Staj ve çıraklığın sigorta başlangıcı sayılmasını isteyen vatandaşlar Anıtkabir ziyaretinin ardından Ulus Zafer Anıtı önünde toplandı.

Ulus Meydanı'nda basın açıklaması yapan SSM Derneği Başkanı Salman, staj ve çıraklık sigortası mağdurlarının yaşadıkları sorunları anlattı. Staj mağduriyetiyle ilgili bilgi veren Salman, şunları söyledi:

"Nedir staj mağduru? Meslek lisesi, üniversite ve meslek yüksekokullarında zorunlu staja tabi tutulan, sanayide, araba tamirhanelerinde, kuaförlerde ve sair iş kollarında çalışırken haftanın 5 günü çalışıp bir günü teorik eğitim almaları amacıyla meslek okullarına gönderilen emektarların, bizzat devlet tarafından yapılan sigortalarının emekliliğe başlangıç sayılmamasıdır. İleride meslek sahibi olsun, bir dükkan açsın ekmeğini kazansın düşüncesiyle meslek liselerine, meslek yüksek okullarına gönderilen emekçilerin mağduriyetidir. Üniversitelerin ilgili bölümlerini okurken zorunlu staj yapanların yaşadığı mağduriyettir. Küçücük yaşta, haftanın altı günü karda kışta soğukta araba altına yatan çırağın, kalfanın mağduriyetidir. Uzun lafın kısası staj mağduriyeti, kazancı yüksek olup geçim sıkıntısı çekmeyenlerin değil, bizzat geçinmeye uğraşan insanların mağduriyetidir.”

“Sigorta numarası var ama emekliliğe başlangıç yok”

Bu mağduriyetin nasıl ortaya çıktığını anlatan Salman, şunları söyledi:

“Daha önce bahsettiğimiz şekilde staj yapan ya da çıraklık okuluna giden insanların sigortaları yatarken uzun vadeli sigorta kollarına değil, sadece meslek kazası ve meslek hastalığını kapsayan kısa süreli sigortaya primleri yatıyor. Bu arkadaşımız kendisini sigortalı zannediyor, emeklilik hayalleri kuruyor. Ne zaman ki Sosyal Güvenlik Kurumu'na müracaat ediyor ya da bir ortamda bu sohbet geçiyor, arkadaşımızın bütün hayalleri yıkılıyor. Emeklilik yaşı gitmiş belki de 10 sene öteye. Peki neden? Dedim ya uzun vadeli sigorta kollarına prim yatmamış. Peki, neden yatmamış? Çünkü o meslek hastalığı ve kazasına karşı korunmak üzere sigortalanmış, emeklilik amacıyla başlangıç sayılmaz. Aradaki farkı da kendisi düşünseydi canım, yatırsaydı bir ay sigortasını. Arkadaşlar meslek liselerine ya da çıraklık okullarına giderkenki yaşlarınızı bir hatırlar mısınız? 14-15... Şimdi sorarım size, oy kullanamayan, imza yetkisi olmayan ve ebeveyn gözetiminde yaşayan bir çocuktan uzun vadeli sigorta nedir, kısa vadeli sigorta nedir ayrımını yapmasını ve ona göre emekliliğini planlamasını bekliyoruz. Bunu neresinde hak? Neresinde adalet? İnanır mısınız bu kardeşlerimiz yine de diğer kardeşlerimize göre şanslılar. Bir de diğerleri mi var? Evet var. Meslek liseleri, meslek yüksekokulları, sağlık meslek liseleri, üniversitelerin bazı bölümleri ve bazı çıraklık okullarındaki kardeşlerimizin büyük kısmının sigorta girişleri SGK ya bildirilmemiş. Bu kardeşlerimiz zorunlu staj yapmışlar ama SGK sisteminde numaraları görünmüyor. Elemanın elinde diploma var, zorunlu stajı yapmış CİMER’ e başvurmuş, AKİM’e yazmış, SGK'ya fiilen gitmiş, yok! Sonuç yok! Güler misin, ağlar mısın? Baştan beridir anlatıyoruz ya, neresinden bakarsanız bakın bir sorun yumağı Ortada aktif bir çalışma var, iş yeri var, patron var, mesai var. İş kanununda 'Birisi iş yerinde çalışmaya başladığı an işçidir' ifadesi var, sigorta kartı var, sigorta numarası var ama emekliliğe başlangıç yok.”

“Staj mağduriyetine çözüm getiren partinin yanındayız”

1999 sonrası çalışmaya başlamış kesime acil çözüm getirilmesi gerektiğini vurgulayan Salman, devlet için bu durumda olan 60-70 bin mağdurun sorununu çözmenin kolay olduğunu söyledi. Bu konunun mağdurları olarak ellerini taşın altına koyarak yatmayan staj sürelerini borçlanabileceğini teklif ettiklerini ancak buna da cevap alamadıklarını kaydeden Salman, "Kendi sorununa çözüm getiren yegâne topluluğuz ama hiçbir şekilde cevap alamıyoruz, bizlere pek hoş yaklaşıldığı söylenemez. Buraya kadar anlattığımız olaylardan sonra biz staj mağdurları diyoruz ki: Bu aşamadan sonra hiçbir siyasi partinin seçim vaadi olmayacağız. Bu sorunun yarın çözülmesi, bir gün geç çözüldüğünü gösterir" diye konuştu. Salman, staj mağduriyetine çözüm getiren partinin yanında olacaklarını, oylarının yönünü bu mağduriyetin çözümünün belirleyeceğini ifade etti. Staj mağduriyeti bugün değilse yarın elbet çözüleceğini dile getiren Salman, "Ancak bizler bu mağduriyeti hâlâ yaşamamıza neden olanları da bu sorunu çözenleri de unutmayacağız” diyerek sözlerini noktaladı.

Meslek lisesi son sınıfta sanayide aktif olarak ve iş yerlerinde çırak olarak çalışan ancak sigortalarının sadece kısa vadeli şekilde yatması nedeniyle emeklilikleri 10-15 yıl geciken staj mağdurları ise EYT düzenlemesinden yararlanmak için staj ve çıraklığın sigorta başlangıcı sayılması gerektiğini belirterek, 14-15 yaşlarından itibaren çalıştıklarını söyledi.