En mahrem olanla politik alana dokunmak: Öpücük

Gülara Subaşı

Romantik ressam Francesco Hayez’in İtalyan resminin ana özelliklerinin açıkça görülebildiği en ünlü tablolarından biri olan Öpücük, aynı zamanda Romantizm akımının da en önemli ve göz kamaştırıcı örneklerinden biridir.

Hayez, bu tablonun ana metnini öpüşen bir çift üzerine yoğunlaştırır. Yüzleri seçilmeyen çiftin bir yasak aşk yaşadığını ve aceleci bir tavrı olduğunu görürüz. Hayez, gölgenin veriliş şekliyle kapının önünde konumlandırdığı anlaşılan iki âşıktan birinin her an ayrılabileceğini yansıtır. Genç adamın kadını tutuşundan ve bir ayağının merdivenin ilk basamağında olmasından izleyici, öpüşmenin hemen ardından adamın hızla uzaklaşacağı izlenimine varır. Kadının elinin, adamın omzunu zarifçe kavraması, sevgilisinin her an ellerinin arasından sıyrılıp gidişine engel olamayacağını bildiğini yansıtır. Birbirini öpen sevgililer, bu gizli buluşma ve öpüşmenin az sonra bitecek olmasının verdiği tedirginlikle ürkek bir şekilde sarılırlar.

Hayez, sadelik içinde olan bu Orta Çağ havasındaki eserde, çiftin dışındaki diğer tüm ayrıntıları bir anlam yaratmak adına yerleştirir. Resmin solundaki karanlık gölge, seyirciye öpüşen âşıklara yaklaşan tehlikeli bir kişinin veya bir gözetleyicinin varlığını hissettirerek, tedirginlik algısı yaratır. Bunun yanında, resmin sol üstünde görünen karanlık, bir zindan etkisi uyandırarak izleyeni huzursuz eder.

Tüm bu karanlık çağrışımlara rağmen Hayez, tezatlığını sunar ve genç kadının mavi saten elbisesinin canlı rengiyle seyirciye çiftin geleceği konusunda ümit verir. Ressam, ana metne öpüşen sevgilileri koyarken geri planda başka bir anlama hizmet eder mi, tartışılır. Ancak çoğu sanat tarihçisine göre eser, büyük bir alegori olarak yorumlanır.

Genel bir okumaya göre, 14’üncü yüzyıl kıyafetleri içinde resmedilmiş öpüşen çift, eserin yapıldığı 19’uncu yüzyılda İtalya’da yaşanan birleşme “Risorgimento” hareketine atıfta bulunan bir semboldür.

Çiftin üzerindeki kıyafetlerin yeşil, beyaz, kırmızı ve mavi renkte oluşu, İtalyan ve Fransız bayraklarını çağrıştırır. Hayez’in seçtiği bu renkler, 1859 yılında biten İkinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı’ndaki Fransa-İtalya birlikteliğini simgeler. Öpüşen sevgililerin İtalya’nın birleşme dönemindeki zaferini sembolize ettiği de öne sürülür.

Romantizmin tüm özelliklerini yansıtan eser, karanlıkları tutkulu bir öpüşle aydınlatan çifti işleyerek romantik akımın temel kaynağı olan “mantıklı düşünce yerine derin duyguların değeri”ni vurgular.

Hayez, çifti çevresindeki karanlığa rağmen aydınlık olarak resmettiği için izleyici, tablonun içindeymiş hissine kapılır. Çiftin bu açıdan aydınlatılması ve geri planın karanlık bırakılmasıyla seyirci, adeta âşıklara doğru gelen gölgenin ayak seslerini duyar.

Ressamın teatral üslubu sayesinde izleyici, sevgililerin birbirlerinin kulaklarına fısıldadıkları kelimeleri tahmin eder. Tabloya bakanlar, çiftin ihtiras dolu öpüşmesine imrenirken bir yandan da Hayez’in ustalıkla yerleştirdiği detaylarla çiftin yaşadığı tedirgin ürpertiyi içinde hisseder. Böylece Öpücük, romantik akıma sadık kalan ve seyircisiyle duygusal bağ kuran bir tablo olarak bilinir.

Eserin künyesi:

Orijinal adı: Il bacio

Ressam: Francesco Hayez

Konum: Pinacoteca di Brera Müzesi

Tarih: 1859

Akım: Romantizm

110 x 88, tuval üzerine yağlı boya